Ποιες είναι οι προϋποθέσεις για μια επιτυχημένη ορθοδοντική θεραπεία;
Η επιτυχία της ορθοδοντικής θεραπείας προϋποθέτει έναν ειδικό ορθοδοντικό και ένα συνεπή ασθενή.
O ασθενής είναι συνεπής κατά την διάρκεια της θεραπείας, όταν ακολουθεί πιστά τις οδηγίες του ορθοδοντικού για την χρήση των ορθοδοντικών μηχανισμών, τηρεί τα ραντεβού του και φροντίζει να έχει άψογη στοματική υγιεινή. Αυτό σημαίνει ότι οφείλει να πλένει αποτελεσματικά τα δόντια του 3 φορές την ημέρα μετά τα βασικά γεύματα, αποφεύγοντας ενδιαμέσως γλυκά, καραμέλες και τσίχλες. Μόνον έτσι επιτυγχάνεται ο στόχος της θεραπείας στο συντομότερο δυνατό χρόνο.
Όσον αφορά την διάρκεια της θεραπείας, αυτή ποικίλλει από μερικούς μήνες μέχρι κάποια χρόνια, ανάλογα με τη φύση και τη βαρύτητα του προβλήματος.
Συνεργασία ορθοδοντικού με άλλες ειδικότητες
Ασθενείς με ορθοδοντικά προβλήματα, που δεν αντιμετωπίστηκαν σε νεαρή ηλικία, μπορούν να κάνουν ορθοδοντική θεραπεία ως ενήλικοι. Συχνά όμως, απαιτείται η συνεργασία του oρθοδοντικού με άλλες ειδικότητες της οδοντιατρικής ή της ιατρικής (οδοντίατρος, περιοδοντολόγος, ενδοδοντιστής, προσθετολόγος, ωτορινολαρυγγολόγος, γναθοχειρουργός, πλαστικός χειρουργός κ.λ.π). Η συνεργασία αυτή δεν αφορά κατ' ανάγκη μόνο εκτεταμένες ορθοδοντικές θεραπείες. είναι δυνατό η ορθοδοντική αγωγή να είναι περιορισμένης εκτάσεως και διάρκειας, με χαρακτήρα υποβοηθητικό και υποστηρικτικό των άλλων θεραπειών (περιοδοντική, προσθετική κ.α.). Eπιτυγχάνεται έτσι το καλύτερο δυνατό λειτουργικό και αισθητικό αποτέλεσμα, καθώς ο ασθενής επωφελείται
από τις επιμέρους θεραπευτικές δυνατότητες, που παρέχει ο συνδυασμός των διαφόρων ειδικοτήτων.
Στην διάρκεια της θεραπείας είναι δυνατόν να χρειαστούν εξαγωγές κάποιων παιδικών δοντιών, όταν αυτά παραμένουν περισσότερο από τη φυσιολογική ηλικία στο στόμα. Οι εξαγωγές ή όχι μόνιμων δοντιών είναι μια σοβαρότατη απόφαση, που πρέπει να πάρει ο ορθοδοντικός, όταν διαπιστώνεται δυσαναλογία μεγέθους δοντιών και γνάθων ή όταν οι εξαγωγές επιβάλλονται από την σκελετική διάπλαση του προσώπου.
Ο χρόνος της εξαγωγής και το είδος των δοντιών, που θα εξαχθούν ορίζονται μόνον από τον ορθοδοντικό, ο οποίος φέρει και την ευθύνη της απόφασής του.
Διάφορες συνήθειες των παιδιών είναι συχνά οι αιτίες για ανωμαλίες της ανάπτυξης των δοντιών και του στόματος. Τέτοιες συνήθειες είναι η στοματική αναπνοή (συχνά συσχετιζόμενη με υπερμεγέθεις αμυγδαλές, αδενοειδείς εκβλαστήσεις, χρόνιο άσθμα, αλλεργικές καταστάσεις), το τρίξιμο των δοντιών, η πίεση της γλώσσας, το δάγκωμα του κάτω χείλους, των νυχιών ή ξένων αντικειμένων (μολύβια, γόμμες κλπ), η μονόπλευρη μάσηση, ο θηλασμός του δακτύλου κ.α.
Θηλασμός δακτύλου.
Ο θηλασμός του δακτύλου στα μικρά παιδιά, σταματά συνήθως στα 2-3 χρόνια, οπότε κάποιες ελαφρές βλάβες αυτοδιορθώνονται, χωρίς άλλη παρέμβαση. Ένα παιδί που συνεχίζει μετά από αυτήν την ηλικία ή, ακόμη και στα σχολικά χρόνια να θηλάζει το δάκτυλό του, είναι δυνατόν να υποκρύπτει κάποια ανησυχία και ανασφάλεια, που μπορεί να οφείλεται σε ένα μικρότερο αδελφάκι, σε πολύωρη απουσία των γονέων από το σπίτι, ή τέλος σε αλλαγή σχολείου ή σπιτιού.
Σ' αυτές τις περιπτώσεις η συμπαράσταση, η στοργή, ο φιλικός διάλογος είναι η καλύτερη βοήθεια για να αντιμετωπισθεί το πρόβλημα στην βάση του. Σε επίμονες καταστάσεις ο ορθοδοντικός μπορεί να υποστηρίξει την προσπάθεια των γονέων με τους ανάλογους μηχανισμούς, οπότε επιτυγχάνεται η σταθερή διακοπή τής έξης. Το μάλωμα και οι τιμωρίες είναι η χειρότερη οδός. Αντίθετα, η επιβράβευση του παιδιού κατά την διάρκεια της προσπάθειάς του ή κάποιο συμβολικό δωράκι, όταν καταφέρει το στόχο του είναι η καλύτερη προσέγγιση.
Οι μηχανισμοί που χρησιμοποιούνται κατά την ορθοδοντική θεραπεία μπορεί να είναι κινητοί μηχανισμοί, όταν το παιδί μπορεί να τους βγάλει μόνο του από το στόμα ή ακίνητοι, όταν μένουν σταθεροί στα δόντια κατά την θεραπεία και αφαιρούνται μόνο από τον ορθοδοντικό. Μία ενόχληση μικρού βαθμού θεωρείται φυσιολογική και είναι αναμενόμενη κατά τα πρώτα 24ωρα μετά την τοποθέτηση των καινούργιων ορθοδοντικών μηχανισμών.
Προϋπόθεση για την χρήση τους είναι η τέλεια στοματική υγιεινή, η οποία, αν δεν υπάρχει μπορεί να απειλήσει την υγεία των δοντιών και των ούλων.
Είναι μηχανισμοί που χρησιμοποιούνται για αλλαγή του σχήματος των οδοντικών τόξων. Περιλαμβάνουν κινητές πλάκες διεύρυνσης που πρέπει να είναι στο στόμα μέρα και νύχτα και ακίνητους μηχανισμούς διεύρυνσης που είναι διαρκώς προσκολλημένοι στα δόντια.
Είναι κινητοί ή ακίνητοι μηχανισμοί που χρησιμοποιούνται για τη διόρθωση σκελετικών προβλημάτων σε περίπτωση που ο ορθοδοντικός επιδιώκει καθοδήγηση, διέγερση ή και αναστολή της αύξησης των γνάθων. Ενδείκνυνται σε μικρά παιδιά, αλλά κυρίως στην προεφηβική και εφηβική ηλικία. Τα κινητά λειτουργικά μηχανήματα χρησιμοποιούνται τη νύχτα και μερικές ώρες της ημέρας ενώ τα ακίνητα, επειδή είναι σταθερά προσαρμοσμένα στα δόντια, δεν μπορούν να αφαιρεθούν από το παιδί. Το πλεονέκτημα των κινητών μηχανισμών έναντι των ακινήτων είναι ότι καθαρίζονται ευκολότερα και μπορεί να αφαιρεθούν για πιο άνετη μάσηση. Το γεγονός όμως ότι αφαιρούνται κατά βούληση, αποτελεί σε μη συνεργάσιμα παιδιά σοβαρό μειονέκτημα.
Αυτά στηρίζονται με ελαστικούς ιμάντες στον αυχένα ή στο κεφάλι και χρησιμοποιούνται, είτε σε ορθοδοντικά προβλήματα, εξασφαλίζοντας στα δόντια τον χώρο που λείπει, είτε σε σκελετικά προβλήματα επιτυγχάνοντας προτροπή ή αναστολή της αύξησης των γνάθων.
Ελαστικοί δακτύλιοι, ελαστικές αλυσίδες ή ειδικά ελατήρια, τα οποία τοποθετoύνται σε συνδυασμό με τα τόξα, που συνδέουν τα μεταλλικά ή τα κεραμικά άγκιστρα, προκαλούν μετακίνηση ακριβείας στα δόντια προς την επιθυμητή κατεύθυνση. Χρησιμοποιούνται σε οποιαδήποτε ηλικία και έχουν απόλυτη ένδειξη, οποτεδήποτε είναι απαραίτητη η μετακίνηση ακριβείας ορισμένων ή όλων των δοντιών.
Μια επαναστατική μέθοδος με «αόρατους» μηχανισμούς μπορεί να θεραπεύσει ορθοδοντικά προβλήματα κυρίως σε ενήλικες. Γλωσσική ορθοδοντική είναι εκείνη η τεχνική στην οποία τοποθετούνται "σιδεράκια" στην γλωσσική πλευρά των δοντιών.
Η μέθοδος αυτή επινοήθηκε στην Αμερική στις αρχές της δεκαετίας '70 και τελειοποιήθηκε στο πέρασμα του χρόνου. Σήμερα η τεχνική αυτή είναι προσιτή στην Ελλάδα από εξειδικευμένους Ορθοδοντικούς. Ο τρόπος τοποθέτησής των μηχανημάτων διαφέρει από την γνωστή Ορθοδοντική καθώς επιβάλλεται η συνεργασία με εξειδικευμένα εργαστήρια στο εξωτερικό. Σχεδόν όλα τα ορθοδοντικά προβλήματα μπορούν να θεραπευθούν με αυτή τη τεχνική. Βασικό πλεονέκτημα της γλωσσικής ορθοδοντικής, είναι το ότι είναι "αόρατα". Μειονεκτήματα της τεχνικής είναι ότι ο ασθενής πρέπει να είναι συνειδητοποιημένος και πολύ συνεργάσιμος κατά την διάρκεια της θεραπείας. Επίσης να διατηρεί άριστη στοματική υγιεινή. Τέλος, απαιτείται ένα διάστημα μιας ή δυο εβδομάδων προσαρμογής του ασθενούς στο νέο παροδικό στοματικό περιβάλλον όσο αφορά την ομιλία και τη στοματική υγιεινή. Η τεχνική αυτή απευθύνεται κυρίως στους ενήλικες αλλά και σε επιλεγμένες περιπτώσεις εφήβων.
Μια μέθοδος πολλά υποσχόμενη που ο ορθοδοντικός σας θα κρίνει εάν είναι εφαρμόσιμη σε σας και αποτελεί μία εναλλακτική λύση για όσους δεν θέλουν να βάλουν σιδεράκια.
Ο ασθενής κατά την διάρκεια της θεραπείας φοράει μια σειρά από διαφανείς νάρθηκες, οι οποίοι φτιάχνονται ειδικά για τον κάθε ασθενή. Οι νάρθηκες αυτοί σταδιακά μετακινούν τα δόντια και προσφέρουν άριστη αισθητική καθώς δεν φαίνονται όταν τα φοράει κάποιος.
Τα πλεονεκτήματα της τεχνικής Invisalign, πέρα από του αισθητικού μηχανισμού είναι ότι ο ασθενής προσαρμόζεται πιο εύκολα στο καινούργιο στοματικό περιβάλλον σε σχέση με τα συμβατικά σιδεράκια και επίσης διευκολύνεται η στοματική υγιεινή κατά τη διάρκεια της θεραπείας αφού οι νάρθηκες αυτοί βγαίνουν και μπορεί ο ασθενής να βουρτσίσει τα δόντια του καλύτερα σε σχέση με τα συμβατικά σιδεράκια που δεν μπορούν να αφαιρεθούν. Επίσης, ο ασθενής μπορεί να δει από την αρχή της θεραπείας το τελικό αποτέλεσμα του σε τρισδιάστατη (3-D) απεικόνιση. Το μειονέκτημα της τεχνικής Invisalign είναι το υψηλό κόστος.
Στην ορθοδοντική για να μετακινήσουμε ένα δόντι χρησιμοποιούμε άλλα δόντια στην ίδια ή στην απέναντι γνάθο. Όμως κατά κανόνα τα στηρίγματα αυτά παρουσιάζουν άλλοτε άλλου βαθμού ανεπιθύμητη μετακίνηση. Και ενώ σε ορισμένες περιπτώσεις αυτή η μετακίνηση των στηριγμάτων δεν δημιουργεί κανένα πρόβλημα, υπάρχουν κάποιες άλλες περιπτώσεις, λοιπόν, που η μετακίνηση αυτή έχει δραματικές επιπτώσεις. Σε περιπτώσεις και που θέλουμε να ελαχιστοποιήσουμε την οποιαδήποτε μετακίνηση των στηριγμάτων χρησιμοποιούμε διάφορα μηχανήματα όπως πχ το εξωστοματικό.
Στην εξέλιξη της Ορθοδοντικής και με στόχο την μεγιστοποίηση της στήριξης έχουν επινοηθεί τα λεγόμενα ορθοδοντικά εμφυτεύματα τα οποία προσφέρουν ανεκτίμητη και αναντικατάστατη εναλλακτική λύση αφού προσφέρουν την λεγόμενη απόλυτη στήριξη. Τα εμφυτεύματα αυτά που αναπτύχθηκαν με βάση την εμπειρία από την Γενική Οδοντιατρική και Γναθοχειρουργική είναι σχετικά πολύ μικρά, με μήκος μερικών χιλιοστών, τοποθετούνται δε και αφαιρούνται μετά το τέλος της μετακίνησης πολύ εύκολα. Λόγω του μικρού μεγέθους των μπορούν να τοποθετηθούν ακόμα και μεταξύ των δοντιών στην πλευρά του χείλους ή και στην πλευρά της υπερώας.
Μετά την αφαίρεση των κινητών μηχανισμών είναι απαραίτητη η διατήρηση του αποτελέσματος για διάστημα, που ορίζει κατά περίπτωση ο ορθοδοντικός. Αυτό γίνεται με κινητούς ή ακίνητους συγκρατητικούς μηχανισμούς. Η συνέπεια του ασθενούς στη φάση αυτή είναι καθοριστική, γιατί διασφαλίζει τη θεραπεία από πιθανές υποτροπές.
1. Μεγαλύτερη πιθανότητα αποφυγής εξαγωγής μόνιμων δοντιών.
2. Καλύτερος έλεγχος των σκελετικών προβλημάτων δεδομένου ότι πριν από την εφηβεία ο ορθοδοντικός μπορεί να ελέγξει και να επηρεάσει τη σκελετική αύξηση.
3. Καλύτερη ανταπόκριση των ιστών στην θεραπεία.
4. Μεγαλύτερος βαθμός προσαρμογής των μικρών ασθενών στους μηχανισμούς και καλύτερη συνεργασία.
5. Πρακτικά ευκολότερη θεραπεία, λόγω λιγότερων υποχρεώσεων των παιδιών του Δημοτικού από αυτά του Γυμνασίου και Λυκείου.
6. Τα μικρότερα παιδιά δεν ντρέπονται και γενικά δεν έχουν τις αναστολές των μεγαλύτερων.
7. Όταν η θεραπεία αρχίζει νωρίς, στην εφηβεία έχει πια σχεδόν τελειώσει και οι έφηβοι έχουν αυξημένη αυτοπεποίθηση, λόγω της καλύτερης εμφάνισης του στόματος και του προσώπου γενικότερα.
8. Οι ενήλικες ασθενείς, στους οποίους ο σκελετός έχει πλέον διαμορφωθεί, οδηγούνται συχνότερα σε θεραπείες με εξαγωγές μόνιμων δοντιών, ή όταν υπάρχουν σκελετικά προβλήματα απαιτείται ίσως και κάποια χειρουργική επέμβαση.
Όσο νωρίτερα τόσο καλύτερα
Με οδηγό το ότι η πρόληψη των προβλημάτων είναι απαραίτητη σε κάθε ειδικότητα της ιατρικής και της οδοντιατρικής, θα συνιστούσαμε η πρώτη επίσκεψη στον ορθοδοντικό να γίνεται σε ηλικία 6-7 ετών. Μόνον έτσι θα προσδιορίσει ο ορθοδοντικός, εάν υπάρχει ή όχι πρόβλημα, τη σοβαρότητά του καθώς και τον κατάλληλο χρόνο έναρξης της θεραπείας. Γενικά η ορθοδοντική έχει χαρακτήρα προληπτικό, κατασταλτικό και επανορθωτικό.
Η προληπτική ορθοδοντική, η οποία εφαρμόζεται σε μικρές ηλικίες, αντιμετωπίζει προβλήματα, όπως πρόωρες απώλειες παιδικών δοντιών, παρατεταμένο θηλασμό του δακτύλου και προώθηση της γλώσσας.
Η έγκαιρη τοποθέτηση μηχανισμών διατήρησης χώρου, στις περιπτώσεις πρόωρης απώλειας παιδικών δοντιών, προλαμβάνει ορισμένα από τα μελλοντικά προβλήματα συνωστισμού, όπως διακρίνεται στις φωτογραφίες που ακολουθούν.
Στις περιπτώσεις θηλασμού του δακτύλου και προώθησης της γλώσσας, είναι δυνατόν με σωστή καθοδήγηση γονέων και παιδιού να διακοπούν οι συνήθειες αυτές, χωρίς την ανάγκη τοποθέτησης ορθοδοντικών μηχανισμών.
Στο περιστατικό που ακολούθει είναι εμφανής η βελτίωση της θέσεως των δοντιών μετά τη διακοπή της προώθησης της γλώσσας.
Η κατασταλτική ορθοδοντική αρχίζει συνήθως στην ηλικία των 7-9 ετών. Σκοπό έχει να αναχαιτίσει την εξέλιξη σκελετικών δυσαρμονιών των γνάθων, ασυμμετρίας του προσώπου ή και οδοντικών προβλημάτων τα οποία χωρίς έγκαιρη αντιμετώπιση θα επιδεινωθούν. Η αποκατάσταση της συμμετρίας στο πρόσωπο και στο στόμα μετά την κατασταλτική παρέμβαση είναι εμφανής στο περιστατικό που ακολουθεί.
Η επανορθωτική ορθοδοντική, τέλος, έχει σκοπό να θεραπεύσει τα ήδη υπάρχοντα προβλήματα σε παιδιά ή ενηλίκους και η έναρξή της αποφασίζεται από τον ορθοδοντικό, ανάλογα με το είδος του προβλήματος και το στάδιο της οδοντικής και σκελετικής ανάπτυξης του παιδιού.
1. Οδοντικά προβλήματα: Tα δόντια για διάφορες αιτίες δεν έχουν σωστές θέσεις στην οστική τους βάση, με αποτέλεσμα να εμφανίζονται συνωστισμένα, με διαστήματα ή στροφές. Συνήθως τα προβλήματα αυτά δεν είναι εμφανή, όταν το στόμα είναι κλειστό, όπως διακρίνεται στο παρακάτω περιστατικό.
2. Σκελετικά προβλήματα. Οι γνάθοι δεν έχουν αυξηθεί αρμονικά μεταξύ τους, με επίπτωση στη λειτουργία του στόματος και στην αισθητική του προσώπου. Στόχος της ορθοδοντικής θεραπείας είναι η βελτίωση των θέσεων των δοντιών και η αρμονία του προσώπου.
3. Οδοντικά & σκελετικά προβλήματα. Ο ασθενής παρουσιάζει συνδυασμό οδοντικών και σκελετικών προβλημάτων, τα οποία έχουν επίπτωση όχι μόνο στην περιοχή του στόματος, αλλά και στην εμφάνιση του προσώπου. H βελτίωση με την βοήθεια της ορθοδοντικής θεραπείας είναι εμφανής.
4. Κληρονομικοί παράγοντες. Ως κληρονομικός παράγων μπορεί να θεωρηθεί η περίπτωση κατά την οποία το παιδί έχει κληρονομήσει μεγάλα δόντια από τον πατέρα και μικρές γνάθους από την μητέρα, με αποτέλεσμα τα δόντια να μη χωράνε και να εμφανίζουν έντονο συνωστισμό.
5. Περιβαλλοντικοί παράγοντες. Ως περιβαλλοντικοί παράγοντες χαρακτηρίζονται διάφορες μη φυσιολογικές συνήθειες, όπως η στοματική αναπνοή, ο θηλασμός του δακτύλου ή της γλώσσας, το δάγκωμα των νυχιών ή ξένων αντικειμένων (μολύβια), με αποτέλεσμα τα δόντια να μεταναστεύουν και να διαταράσσεται η αρμονική σχέση των γνάθων με άμεση επίπτωση στην αισθητική του προσώπου.
6. Πρόωρη απώλεια παιδικών δοντιών. Άλλη κατάσταση, η οποία συχνά προκαλεί ορθοδοντικά προβλήματα είναι η πρόωρη απώλεια παιδικών δοντιών από τερηδόνα. Αυτό συμβαίνει, διότι, λόγω της μετακίνησης των παρακειμένων δοντιών χάνεται ο χώρος, που τα παιδικά δόντια πρέπει να διατηρήσουν μέχρι την ανατολή των μόνιμων δοντιών. Έτσι όταν έρθει ο καιρός να ανατείλουν τα μόνιμα, δεν υπάρχει αρκετός χώρος, με αποτέλεσμα να δημιουργηθεί συνωστισμός ή άλλα συναφή προβλήματα.
Η ορθοδοντική θεραπεία θεωρείται απαραίτητη σε περιπτώσεις με οδοντικές, σκελετικές και λειτουργικές ανωμαλίες του στόματος. Ο ορθοδοντικός καλείται να επιτύχει κατά περίπτωση έναν ή περισσότερους από τους παρακάτω στόχους:
α) Σωστή λειτουργία του στόματος (μάσηση, ομιλία)
β) Διευκόλυνση της στοματικής υγιεινής, με συνέπεια λιγότερα μελλοντικά προβλήματα στα δόντια και ούλα και μεγαλύτερη διάρκεια παραμονής τους στο στόμα. Είναι φανερή η διαφορά της κατάστασης των ούλων στις παρακάτω εικόνες πριν και μετά τη θεραπεία.
γ) Διευκόλυνση του γενικού οδοντιάτρου και των άλλων ειδικοτήτων καθώς και καλύτερη πρόγνωση κατά την εκτέλεση των οδοντιατρικών εργασιών (σφραγίσματα, γέφυρες, οδοντοστοιχίες, θεραπείες των ούλων και του περιοδοντίου) με τη διευθέτηση των δοντιών και τη λειτουργική αποκατάσταση του στόματος.
δ) Περιορισμός πιθανότητας καταγμάτων δοντιών ιδίως όταν αυτά προβάλλουν έξω από τα χείλη, κυρίως σε νεαρά άτομα, όπως συνέβη στο περιστατικό της εικόνας.
ε) Περιορισμός πιθανότητας εμφάνισης προβλημάτων στην κροταφογναθική άρθρωση, δηλαδή την περιοχή σύνδεσης τής κάτω γνάθου με το κρανίο.
στ) Όμορφο χαμόγελο και πιο ευχάριστο πρόσωπο με συνέπεια την ενίσχυση της αυτοπεποίθησης του ατόμου, όπως φαίνεται στο παρακάτω περιστατικό.
Ο τίτλος του Ορθοδοντικού χορηγείται από το Υπουργείο Υγείας και Πρόνοιας μετά από εξετάσεις. Έτσι, δικαιούνται να φέρουν τον τίτλο του ορθοδοντικού, μόνο όσοι έχουν τη σχετική βεβαίωση του Υπουργείου.
O ορθοδοντικός, δηλαδή ο ειδικευμένος πλέον οδοντίατρος, ασχολείται αποκλειστικά και μόνο με το αντικείμενο της ορθοδοντικής.
Δεδομένου, ότι η ορθοδοντική ειδικότητα έχει πρόσφατα αναγνωριστεί στην Ελλάδα και ο αριθμός των ειδικευμένων ορθοδοντικών είναι περιορισμένος, συνιστάται στους ενδιαφερομένους για ορθοδοντική θεραπεία να ελέγχουν προηγουμένως, μέσω των κατά τόπους Οδοντιατρικών Συλλόγων, εάν ο Οδοντίατρος, στον όποιον έχουν απευθυνθεί είναι ειδικός Ορθοδοντικός. Επίσης, μπορείτε να συμβουλευθείτε τον κατάλογο με τα μέλη της Ε.Ο.Γ.Μ.Ε.